ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਮਾਲਵਾ, ਦੁਆਬਾ ਤੇ ਮਾਝਾ, ਤਿੰਨੋਂ ‘ਚ ਸਿਆਸੀ ਹਲਚਲ

18 ਮਾਰਚ 2024: ਪੰਜਾਬ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। (ਮਾਲਵਾ, ਦੁਆਬਾ ਤੇ ਮਾਝਾ ) ਤਿੰਨਾਂ ਬੈਲਟਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਮੁੱਦੇ ਹਨ। ਤਿੰਨੋਂ ਹੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿਆਸੀ ਹਲਚਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ|

ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਅੰਬਾਲਾ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ 23 ਵਿੱਚੋਂ 14 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਮਾਲਵਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ।ਮਾਲਵਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪਾਰ ਸਥਿਤ ਇਲਾਕਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੁਆਬਾ ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਬਠਿੰਡਾ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ (SC), ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ (SC), ਪਟਿਆਲਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੋਆਬੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੀਟਾਂ ਹਨ- ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ (SC) ਅਤੇ ਜਲੰਧਰ (SC)। ਮਾਝੇ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਰਾਵੀ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸੀਟਾਂ ਹਨ- ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ।

ਪੰਥਕ ਪੱਟੀ ਮਾਝਾ
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਸਿਆਸੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ‘ਪੰਥਕ’ ਪੱਟੀ ਜਾਂ ਸਰਹੱਦੀ ਪੱਟੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹੈ।

ਮਾਝਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁੱਦੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਤੈਅ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸੀਟਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 2 ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 1 ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਸੀਟ ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਨੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੁਨੀਲ ਜਾਖੜ (ਹੁਣ ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ) ਨੂੰ 82,459 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਹਰਦੀਪ ਪੁਰੀ ਨੂੰ 99,626 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ। ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਸੀਟ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਜਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਬੀਬੀ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਨੂੰ 1,40,573 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ।

ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਐਸ.ਸੀ
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੋਆਬਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ (ਐਸਸੀ) ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਲਗਭਗ 32 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।

ਮਾਲਵਾ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਹੈ
ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਖੇਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੈਰ-ਨਿਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀ (ਐਨ.ਆਰ.ਆਈ.) ਵੀ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ 13 ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 8 ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ 117 ਵਿੱਚੋਂ 69 ਸੀਟਾਂ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ, ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਆਵਾਜ਼ ਬਣਨ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 2022 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ (ਆਪ) ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ 69 ਵਿੱਚੋਂ 66 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ।

2019 ਵਿੱਚ ਮੋਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ
2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੋਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਹੂੰਝਾ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਸੀਟਾਂ – ਲੁਧਿਆਣਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਪਟਿਆਲਾ, ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਫਰੀਦਕੋਟ (ਸਾਰੇ ਪੰਜ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਤੋਂ) ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ( ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ)) ਜਲੰਧਰ (ਦੁਆਬਾ ਖੇਤਰ) ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2023 ਦੀਆਂ ਉਪ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ (ਆਪ) ਨੇ ਜਲੰਧਰ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅਕਾਲੀ ਦਲ) ਨੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ‘ਆਪ’ ਨੂੰ ਸੰਗਰੂਰ ਸੀਟ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸਬਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ‘ਆਪ’ ਨੇ ਸੰਗਰੂਰ ਸੀਟ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2022 ‘ਚ ਉਪ ਚੋਣ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਨੇ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ (ਦੋਆਬਾ) ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ (ਮਾਝਾ) ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੰਥ ਮੁੱਦੇ
ਬੇਅਦਬੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ। ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ।
ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟ ਰਹੇ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਸਰਹੱਦੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ।
ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ।
ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ।
ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ।