ਜਾਣੋ ਛੱਠ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?

ਛੱਠ ਪੂਜਾ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਛੱਤੀ ਮਾਤਾ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਛਠ ਪੂਜਾ 5 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਮਹਾਨ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਛੱਠ ਪੂਜਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਿਹਾਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਛੱਠੀ ਮਈਆ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਖਤ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਛਠ ਪੂਜਾ 4 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਚੈਤਰ ਅਤੇ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਤਿਕ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਮਹਾਨ ਤਿਉਹਾਰ (ਛੱਠ ਪੂਜਾ 2024) 5 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਨਾਹ-ਖੇਡ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਅਰਘ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਵੇਗੀ।

ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਛੱਠ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਛੱਠ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਆਮ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਬੜਾ ਹੀ ਖ਼ਾਸ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਤਿਉਹਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਤਿਓਹਾਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਡੁੱਬਦੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਅਰਘ ਦੇ ਕੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਕ ਚੈਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ।

ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਸ਼ਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਛੱਠ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ‘ਚੈਤੀ ਛੱਠ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਰਤਿਕ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਸ਼ਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ‘ਕਾਰਤਿਕ ਛੱਠ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਇੱਛਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਹੈ।

ਛੱਠ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?

ਛੱਠ ਪੂਜਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਭੈਣ ਛੱਤੀ ਮਈਆ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਕਰਾਂਗੇ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਆਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੰਬ ਨੂੰ ਕੋੜ੍ਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੁਰਲੀਧਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਂਬਾ ਨੇ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ। ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਂਬਾ ਨੂੰ ਕੋੜ੍ਹ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 12 ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਬਣਵਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੋਨਾਰਕ ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਦੇਵਰਕ ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।