ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ, 15ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ, ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਚੁਣ ਸਕੇ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਚੱਲ ਰਹੀ 15ਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ, ਜੋ ਕਿ 5 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰਚ, 2017 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ (ਐਮ.ਐਲ.ਏ.) ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਸਦਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੀ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ (ਐਮਪੀ) ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਐਡਵੋਕੇਟ ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 15ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ 24 ਮਾਰਚ 2017 ਨੂੰ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 172 ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 23 ਮਾਰਚ 2022 ਤੱਕ ਸੀ। .ਹਾਲਾਂਕਿ, 16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 10 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਚੋਣ ਹਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚਰਨਜੀਤ ਚੰਨੀ ਨੂੰ 15ਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਕੇ ਭੰਗ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਰਾਜਪਾਲ ਨੂੰ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜਪਾਲ ਯੋਗ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਗੇ।

9 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2022 ਨੂੰ, ਮਾਰਚ 2016 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਾਰੇ 5 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ – ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ, ਨਰੇਸ਼ ਗੁਜਰਾਲ, ਸ਼ਵੇਤ ਮਲਿਕ, ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਅਤੇ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੂਲੋ, ਆਪਣਾ ਛੇ ਸਾਲ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨਗੇ।

ਹੇਮੰਤ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਵੇਂ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਉਪਰੋਕਤ ਪੰਜ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਚੋਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 24 ਫਰਵਰੀ 2016 ਨੂੰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 23 ਮਾਰਚ 2016 ਤੱਕ ਸਮੁੱਚੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਸੀ. ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।

ਹੇਮੰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਐਕਟ (ਆਰ.ਪੀ.) ਐਕਟ, 1951 ਦੀ ਧਾਰਾ 12 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, ਇਹ 10 ਜਨਵਰੀ, 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2022 ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੱਲ 5 ਰਾਜ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ 7 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਚੋਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ 14 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, 21ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ, 22ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਹੋਵੇਗੀ, 24ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਵਾਪਸ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, 31 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੋਲਿੰਗ ਤੇ ਗਿਣਤੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੋਵੇਗੀ। 2 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਹੀ ਪੂਰਾ ਹੋ ਸਕੇਗਾ।

16ਵੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ (ਆਪ) ਨੇ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 117 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 92 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਭਾਵ ਤਿੰਨ-ਚੌਥਾਈ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ। ਹਾਲਾਂਕਿ 15ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 70 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਂਬਰ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ 4 ਜਾਂ ਸੰਭਵ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ 5 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਸਕਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ‘ਆਪ’ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ‘ਤੇ ਚੋਣ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਦੇ ਬਰਾਬਰ

ਉਕਤ 15ਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ‘ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦੀ ਤਾਂ ਵੋਟਿੰਗ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਾ ਪੈਂਦੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਸ. ਰਿਟਰਨਿੰਗ ਅਫਸਰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀ ਆਖਰੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਹੋਣਗੇ। ਨਵੀਂ ਗਠਿਤ 16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ‘ਚ ‘ਆਪ’ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰੇਗੀ।

ਹੇਮੰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਰਾਜ ਦੀਆਂ 5 ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ 3 ਅਤੇ 2 ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਕਤ ਸੀਟਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੋ-ਸਾਲਾ ਚੋਣ ਚੱਕਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੂਨ 1987 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਪ੍ਰੈਲ 1988 ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਹੋਈਆਂ 3 ਰਾਜ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1990 ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਹੋਈਆਂ 2 ਰਾਜ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ 2022 ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਹੋਰ ਸੀਟਾਂ ਖਾਲੀ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ‘ਆਪ’ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ‘ਚ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕਰੇਗੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰਾਜ ਸਭਾ ‘ਚ ‘ਆਪ’ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।