ਅੱਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਆਸਥਾ ਦੇ ਰੰਗ ‘ਚ ਰੰਗਿਆ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ

ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਸੋਮਵਾਰ ਭਾਵ ਕਿ ਅੱਜ ਤੋਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਇਹ ਮੇਲਾ ਹਰ 12 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ। ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿਚ ਸੰਗਮ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਸਰਸਵਤੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਕੁੰਭ ਸਮਾਗਮ 13 ਜਨਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 26 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ।

ਇਸ ਵਾਰ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇਕੱਠ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ 4,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੁੰਭ ‘ਚ ਕਰੋੜਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਸੰਤ-ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿਚ 40 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੰਗਮ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਗੇ। ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਪੇਸ਼ਵਾਈ ‘ਚ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕਾਰਨਾਮੇ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੰਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਕਸਮਾਂ ਕਾਰਨ ਸੁਰਖੀਆਂ ‘ਚ ਹਨ।

ਪੋਹ ਦੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 50 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਲਗਾਈ ਡੁਬਕੀ-
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਵਿਚ 12 ਸਾਲ ਤੱਕ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕਲਸ਼ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿੱਗੀਆਂ ਸਨ। 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਕੁੰਭ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪੋਹ ਦੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ​​ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਮੌਕੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਸੰਗਮ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਪੋਹ ਦੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰੀਬ 50 ਲੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਸੰਗਮ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗਮ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੁਰਸ਼ਾਂ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ 33 ਲੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਸੰਗਮ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਕੁੰਭ ‘ਚ ਕਲਪਵਾਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧ-
ਮਹਾਕੁੰਭ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪੋਹ ਦੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿਚ ਸੰਗਮ ਵਿਚ ਮਹੀਨਾ ਭਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ‘ਕਲਪਵਾਸ’ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਜਿੱਥੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਵਿੱਤਰ ਸੰਗਮ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਗੇ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਸੰਗਮ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕਲਪਵਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਗੇ। ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਕਲਪਵਾਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਠਹਿਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ 10 ਲੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕਲਪਵਾਸ ਕਰਨਗੇ।

ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਨਾਤਨ ਆਸਥਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮਾਗਮ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਕਈ ਸਨਾਤਨ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦਾ ਵਾਹਕ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸੰਗਮ ਵਿਖੇ ਕਲਪਵਾਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਲਪਵਾਸ ਪੋਹ ਦੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਤੱਕ ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਕਲਪਵਾਸ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ 13 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 12 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਗੇ।

ਯਾਗਰਾਜ ਮੇਲਾ ਅਥਾਰਟੀ ਨੇ ਝੂੰਸੀ ਤੋਂ ਫਫਾਮਾਉ ਤੱਕ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕਲਪਾਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਲਗਭਗ 1.6 ਲੱਖ ਟੈਂਟ ਲਗਾਉਣ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਟੈਂਟਾਂ ਵਿਚ ਪਖਾਨਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਵੀ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਰੀਬ 650 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਚੈਕਰਡ ਪਲੇਟ ਅਸਥਾਈ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ 30 ਪੈਂਟੂਨ ਪੁਲ ਤੰਬੂਆਂ ਤੱਕ ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਕਲਪਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸਸਤੇ ਭਾਅ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਿਲੰਡਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਘਾਟ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਲ ਪੁਲਸ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਅਤੇ ਨਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਰੀਕੇਡ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬੋਨਫਾਇਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮੇਲਾ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ-
ਮਹਾਕੁੰਭ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਅੱਜ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੂਰਨਿਮਾ ਤਿਥੀ 13 ਜਨਵਰੀ ਯਾਨੀ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 5:03 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਤਿਥੀ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 3:56 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿਚ 6 ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਹੋਣਗੇ। ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ 13 ਜਨਵਰੀ ਯਾਨੀ ਅੱਜ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੂਸਰਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸਨਾਨ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 14 ਜਨਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ, ਤੀਸਰਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸੰਨ 29 ਜਨਵਰੀ 2025 ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ, ਚੌਥਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸੰਨ ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ 2 ਫਰਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ, ਪੰਜਵਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਸੰਨ ਮਾਘ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। 12 ਫਰਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਪੂਰਨਿਮਾ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸਨਾਨ 26 ਫਰਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ।