25% ਮੌਤਾਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਇਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ

ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 70 ਲੱਖ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 10 ਵਿਚੋਂ 9 ਵਿਅਕਤੀ ਹਵਾ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਘੱਟ ਅਤੇ ਮੱਧਮ ਆਮਦਨੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਕਸਪੋਜਰਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। WHO ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਫਸੇ ਧੂੰਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਮਾਕੂਨੋਸ਼ੀ ਤੱਕ, ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਮਾਹੌਲ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਘਰੇਲੂ ਨਿਕਾਸ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਪਹਿਲੇ ਗਲੋਬਲ ਸੋਰਸ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੇਚਰ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ 2017 ਅਤੇ 2019 ਵਿਚ ਸਪੇਸੀਫਿਕ ਸੋਰਸ ਤੋਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੇਚਰ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ 2017 ਅਤੇ 2019 ਵਿਚ ਸਪੇਸੀਫਿਕ ਸੋਰਸ ਤੋਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਬਾਇਓਫਿਊਲ (ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ, ਹੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਨਿਕਾਸੀ ਕਾਰਨ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ) ਕਰਕੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਵਿਚੋਂ, ਸਾਲ 2017 ਅਤੇ 2019 ਵਿਚ ਪਾਰਟਿਊਕੁਲੇਟ ਮੈਟਰ 2.5 (ਪੀਐਮ 2.5) ਦੇ ਲਗਭਗ ਇਕ ਚੌਥਾਈ (25.7%) ਰਿਹਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਦਯੋਗ (14.8%) ਅਤੇ ਊਰਜਾ (12.5%), ਖੇਤੀਬਾੜੀ (9.4%), ਆਵਾਜਾਈ (6.7%) ਦਾ ਨੰਬਰ ਰਿਹਾ।
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ 2.5 ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 2017 ਅਤੇ 2019 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 866,566 ਅਤੇ 953,857 ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਠੋਸ ਬਾਇਓਫਿਊਲਜ਼ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਹੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 2017 ਵਿੱਚ, ਜੀਵਸ਼ੱਧ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ 10 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਲੇ ਦਾ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 58%ਪੀਐਮ ਲਈ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।