ਭਾਰਤ ਬਣਿਆ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਥਿਆਰ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼, 5 ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਖਰੀਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਥਿਆਰ

12 ਮਾਰਚ 2024: ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਟਾਕਹੋਮ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (SEPRI) ਦੀ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸੂਚੀ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਥਿਆਰ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦੇ ਹਨ। SEPRI ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ 4.7% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਾਪਾਨ ਤੋਂ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 155% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿਚ ਫਰਾਂਸ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਵਿਚ ਵੀ 17% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਰੂਸ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ‘ਚ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ

ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਰੂਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰੂਸ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ‘ਚ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। 2014-18 ਅਤੇ 2019-23 ਦਰਮਿਆਨ ਰੂਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 53% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।ਜਦਕਿ 2019 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੇ 31 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵੇਚੇ ਸਨ, ਉੱਥੇ ਹੀ 2023 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 12 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਹੀ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦੇ ਸਨ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚੀਨ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 44% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਰਾਮਦਕਾਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ।ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ 2014-18 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2019-23 ਦਰਮਿਆਨ 47% ਵਧੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਰੀਦਦਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਕੁੱਲ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ ਲਗਭਗ 30% ਸੀ। ਰੂਸ ਇਸ ਸਮੇਂ ਯੂਕਰੇਨ ਨਾਲ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਉਲਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, 2014-18 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2019-23 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2014-18 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2019-23 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪੀਅਨ ਰਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ 94 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਸੀ। ਫਰਵਰੀ 2022 ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਜੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ, ਯੂਕਰੇਨ 2019-23 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਹਥਿਆਰ ਦਰਾਮਦਕਾਰ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਯਾਤਕ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਿਆ।