ਕਿ 1000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਾ ਫ਼ਿਰ ਉੱਡ ਰਿਹਾ ਹਨ ਅਫ਼ਵਾਵਾਂ, ਜਾਣੋ

25 ਅਕਤੂਬਰ 2023: 8 ਨਵੰਬਰ 2016 ਦਾ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਯਾਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਾਤ 8 ਵਜੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ 500 ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋਇਆ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ 7 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਹੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਸੁਣਨ ਵਿਚ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 1000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਉਠਿਆ ਤਾਂ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਖੁਦ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਸਭ ਕੁਝ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ।

ਦਰਅਸਲ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਨੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਲਈ 30 ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਤੈਅ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਤੱਕ 87 ਫੀਸਦੀ ਕਰੰਸੀ ਬੈਂਕਾਂ ‘ਚ ਵਾਪਸ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੈਧਤਾ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਹਨ, ਉਹ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ।

ਕਦੋਂ ਆਵੇਗਾ 1000 ਦਾ ਨੋਟ?
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਕਈ ਯੂਜ਼ਰਸ ਨੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲਦੀ ਹੀ 1000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ‘ਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਦੋਬਾਰਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਭਵਿੱਖੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।

RBI ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ‘ਚ ਨਕਦੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਕਾਫੀ ਹਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਨਕਦੀ ਦੀ ਘੱਟ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਨਕਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਫਵਾਹ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਕਰੰਸੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ।

2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਬਾਕੀ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ 30 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅਵੈਧ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ 30 ਸਤੰਬਰ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬਦਲਣ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਵੇਲੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਹੈ, ਉਹ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਜਾ ਕੇ ਨੋਟ ਬਦਲਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 19 ਖੇਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਹਨ।